Chia sẻ 5 mẹo: Làm thế nào để học không stress?

Áp lực học tập, thi cử là một phần không thể tránh khỏi trên hành trình chinh phục tri thức của mỗi chúng ta. Những đêm thức trắng ôn bài, những kỳ thi nối tiếp nhau, và nỗi lo sợ về điểm số có thể biến việc học, vốn dĩ là một hoạt động khám phá đầy thú vị, trở thành một gánh nặng tâm lý. Stress không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất mà còn là kẻ thù số một của hiệu quả học tập, khiến chúng ta khó lòng tiếp thu và ghi nhớ kiến thức.

Tuy nhiên, học tập không nhất thiết phải đi đôi với căng thẳng. Bằng cách thay đổi phương pháp và tư duy, chúng ta hoàn toàn có thể biến quá trình này trở nên nhẹ nhàng, hiệu quả và thậm chí là đầy hứng khởi. Dưới đây là 5 mẹo giúp bạn giải đáp: Làm thế nào để học không stress? Cùng tìm hiểu nhé!

1. Phương pháp Pomodoro: “Quả cà chua” diệu kỳ cho sự tập trung

Bạn có thường cảm thấy choáng ngợp trước một khối lượng kiến thức khổng lồ cần phải học? Kỹ thuật Pomodoro, được đặt tên theo chiếc đồng hồ hẹn giờ hình quả cà chua, sẽ là cứu cánh cho bạn.

Cách thực hiện:

• Bước 1: Chọn một môn học hoặc một nhiệm vụ bạn cần hoàn thành.
• Bước 2: Đặt đồng hồ hẹn giờ trong 25 phút.
• Bước 3: Làm việc tập trung cao độ, không bị gián đoạn bởi điện thoại, mạng xã hội hay bất cứ thứ gì khác cho đến khi đồng hồ reo.
• Bước 4: Khi hết 25 phút, hãy tự thưởng cho mình 5 phút nghỉ ngơi ngắn. Bạn có thể đi lại, uống nước, hoặc nhìn ra xa để thư giãn mắt.
• Bước 5: Sau 4 phiên “Pomodoro” (tức là khoảng 2 giờ), hãy nghỉ một quãng dài hơn, từ 15 đến 30 phút.

Tại sao nó hiệu quả? Phương pháp này chia nhỏ nhiệm vụ lớn thành các phần việc dễ quản lý, giúp bạn bắt đầu một cách dễ dàng hơn. Việc giới hạn thời gian trong 25 phút tạo ra một cảm giác “khẩn cấp” nhẹ, thúc đẩy sự tập trung. Quan trọng hơn, những quãng nghỉ ngắn và dài xen kẽ giúp não bộ có thời gian để “sạc lại pin”, củng cố thông tin vừa học và ngăn ngừa tình trạng kiệt sức. Thay vì ép mình ngồi lì hàng giờ liền, Pomodoro giúp bạn duy trì năng lượng và sự hứng thú trong suốt buổi học.

2. Active Recall (Chủ động gợi nhớ): “Gọi tên” kiến thức thay vì đọc thụ động

Nhiều người trong chúng ta có thói quen đọc đi đọc lại ghi chép hoặc sách giáo khoa và nghĩ rằng đó là học. Đây là một phương pháp thụ động và không hiệu quả. Thay vào đó, hãy thử Active Recall – chủ động gợi nhớ.

Cách thực hiện:

• Tự kiểm tra: Sau khi đọc một chương sách, hãy đóng nó lại và cố gắng viết ra hoặc nói thành lời những ý chính bạn nhớ được.
• Sử dụng Flashcard: Một mặt ghi câu hỏi hoặc thuật ngữ, mặt còn lại ghi câu trả lời hoặc định nghĩa. Hãy cố gắng trả lời trước khi lật xem đáp án.
• Dạy lại cho người khác: Hãy thử giải thích một khái niệm phức tạp cho bạn bè, người thân, hoặc thậm chí là cho… một chú gấu bông. Việc này buộc bạn phải hệ thống và đơn giản hóa kiến thức, giúp bạn hiểu sâu hơn.
• Vẽ sơ đồ tư duy (Mind Map) từ trí nhớ: Thay vì vừa nhìn sách vừa vẽ, hãy cố gắng vẽ lại cấu trúc của bài học chỉ bằng những gì bạn nhớ. Sau đó, hãy đối chiếu lại với tài liệu để bổ sung những phần còn thiếu.

Tại sao nó hiệu quả? Active Recall buộc não bộ phải làm việc tích cực để “lôi” thông tin ra khỏi bộ nhớ. Hành động này tạo ra các liên kết thần kinh mạnh mẽ hơn nhiều so với việc chỉ đọc lướt qua. Nó cũng giúp bạn nhanh chóng xác định được những “lỗ hổng” kiến thức của mình, từ đó tập trung ôn luyện đúng chỗ, tiết kiệm thời gian và công sức.

3. Spaced Repetition (Lặp lại ngắt quãng): Bí quyết ghi nhớ dài hạn

Bạn có bao giờ học rất kỹ một bài vào tối hôm trước nhưng gần như quên sạch vào tuần sau? Đó là do “đường cong lãng quên” (Forgetting Curve). Spaced Repetition là phương pháp hữu hiệu nhất để chống lại quy luật tự nhiên này.

Cách thực hiện: Nguyên tắc của phương pháp này là ôn lại thông tin vào những thời điểm mà bạn sắp quên nó. Thay vì nhồi nhét, bạn sẽ dàn trải việc ôn tập theo các khoảng thời gian tăng dần.

• Lần 1: Ôn lại ngay sau khi học.
• Lần 2: Ôn lại sau 1 ngày.
• Lần 3: Ôn lại sau 3-4 ngày.
• Lần 4: Ôn lại sau 1 tuần.
• Lần 5: Ôn lại sau 1 tháng.

Bạn có thể sử dụng các ứng dụng như Anki, Quizlet (có tích hợp chế độ lặp lại ngắt quãng) để hệ thống tự động lên lịch ôn tập cho bạn, hoặc đơn giản là tự ghi chú vào lịch cá nhân.

Tại sao nó hiệu quả? Mỗi lần bạn cố gắng gợi nhớ lại một thông tin sắp bị lãng quên, não bộ sẽ “đánh dấu” thông tin đó là quan trọng và củng cố nó trong bộ nhớ dài hạn. Phương pháp này hiệu quả hơn rất nhiều so với việc học dồn (cramming) vì nó xây dựng một nền tảng kiến thức vững chắc theo thời gian, giúp bạn tự tin bước vào kỳ thi mà không cần thức đêm ôn luyện.

4. Sức mạnh của Giấc ngủ và Vận động

Học không chỉ diễn ra khi bạn ngồi vào bàn. Sức khỏe thể chất và tinh thần là nền tảng của một bộ não khỏe mạnh.

• Ưu tiên giấc ngủ: Giấc ngủ không phải là thời gian lãng phí. Đó là lúc não bộ thực hiện quá trình “dọn dẹp” và củng cố trí nhớ (memory consolidation). Những gì bạn học ban ngày sẽ được sắp xếp, xử lý và lưu trữ vào bộ nhớ dài hạn trong khi bạn ngủ. Thiếu ngủ sẽ phá vỡ quá trình này, khiến mọi nỗ lực học tập của bạn trở nên công cốc. Hãy cố gắng ngủ đủ 7-9 tiếng mỗi đêm.
• Đừng quên vận động: Chỉ cần 20-30 phút đi bộ, chạy bộ, hoặc tập thể dục mỗi ngày cũng có thể tạo ra sự khác biệt lớn. Vận động giúp tăng cường lưu thông máu lên não, giải phóng endorphins (hormone hạnh phúc), và giảm nồng độ cortisol (hormone gây stress). Nó giúp bạn cải thiện tâm trạng, tăng khả năng tập trung và tiếp thu tốt hơn sau khi quay lại bàn học.

5. Xây dựng môi trường và tư duy học tập tích cực

Cuối cùng, không gian và thái độ học tập của bạn đóng một vai trò vô cùng quan trọng.

• Không gian học tập: Hãy dọn dẹp bàn học gọn gàng, ngăn nắp. Một không gian sạch sẽ, đủ ánh sáng và yên tĩnh sẽ giúp bạn dễ dàng tập trung hơn. Hãy đặt điện thoại ở chế độ im lặng và để nó ở một phòng khác nếu cần thiết để loại bỏ sự cám dỗ.
• Tư duy phát triển (Growth Mindset): Thay vì nghĩ “mình không thông minh” (tư duy cố định), hãy tin rằng “mình có thể giỏi hơn nếu nỗ lực” (tư duy phát triển). Hãy xem thử thách như một cơ hội để học hỏi, và sai lầm là một phần tất yếu của quá trình tiến bộ.
• Lòng trắc ẩn với bản thân: Đừng quá khắt khe với chính mình. Sẽ có những ngày bạn cảm thấy uể oải, mất tập trung. Điều đó hoàn toàn bình thường. Thay vì tự trách, hãy cho phép mình được nghỉ ngơi. Học tập là một cuộc đua marathon, không phải là một cuộc chạy nước rút.

Lời kết

Stress trong học tập thường xuất phát từ việc áp dụng phương pháp không hiệu quả và đặt kỳ vọng thiếu thực tế cho bản thân. Áp dụng 5 bí quyết học tốt sau – học theo phiên ngắn (Pomodoro), chủ động gợi nhớ kiến thức (Active Recall), lặp lại ngắt quãng (Spaced Repetition), chăm sóc sức khỏe thể chất (ngủ và vận động), và nuôi dưỡng tư duy tích cực – sẽ giúp bạn “làm việc thông minh hơn, chứ không phải chỉ chăm chỉ hơn”.

Hãy bắt đầu thử nghiệm để tìm ra sự kết hợp phù hợp nhất với bạn. Dần dần, việc học sẽ không còn là gánh nặng, mà trở thành hành trình khám phá đầy niềm vui, nhẹ nhàng và không còn bóng dáng căng thẳng.